Πληθυσμός

Κατά την περίοδο αυτή ο πληθυσμός του νησιού αυξάνεται, γεγονός που οφείλεται αφενός στην εγκατάσταση εποίκων από άλλες βυζαντινές επαρχίες κατά τα πρώτα χρόνια μετά την ανάκτηση, και αφετέρου στις ευνοϊκές συνθήκες που εξασφαλίζει η πολυετής ειρήνη. Η εγκατάσταση, μάλιστα, στρατιωτών αρμενικής και ρωσικής καταγωγής, μεταξύ αυτών που ο Φωκάς φέρνει στην Κρήτη, αποτυπώνεται σε τοπωνύμια που διατηρούνται σε χρήση ακόμα και σήμερα, όπως π.χ. Αρμένοι, Ρουσοχώρια κ.ά.

Η παραχώρηση κτημάτων στους στρατιώτες που εγκαθίστανται, διαμορφώνει στο πέρασμα του χρόνου μία νέα τάξη μεγαλογαιοκτημόνων στο νησί. Η ισχύς αυτής της τάξης αυξάνει στους επόμενους αιώνες, ειδικά κατά την περίοδο της δυναστείας των Κομνηνών, στοιχείο που αποτελεί τη βάση του μεσαιωνικού θρύλου για «τα δώδεκα αρχοντόπουλα».

Η κοινωνική διαστρωμάτωση του πληθυσμού είναι ανιχνεύσιμη χάρη στις βυζαντινές πηγές της εποχής, όπου ισχυροί γαιοκτήμονες, ελεύθεροι χωρικοί, κάτοικοι του Χάνδακα, ακόμα και πάροικοι συναλλάσσονται μεταξύ τους, επιλύουν τις διαφορές τους και εκφράζουν την ευλάβειά τους με δωρεές προς την Εκκλησία.