396

ΚΩΔΙΞ, ΔΙΑΛΑΜΒΑΝΩΝ ΤΑΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ, ΤΟΥ ΕΙΣΑΧΘΕΝΤΟΣ ΕΝ ΚΡΗΤΗ ΕΥΘΥΣ ΑΜΑ ΤΗ ΑΛΩΣΕΙ ΤΟΥ Μ. ΚΑΣΤΡΟΥ

Αχρονολόγητον

Ο Νέος Κώδιξ.

Αίνος τω Θεώ, τω παρέχοντι και επιδαψιλεύοντι θριάμβους και κατακτήσεις πόλεων δια του σωτηρίου αυτού ξίφους. Τω εξασθενούντι τας ενεργείας όλων των ανθρώπων δια των ωραιοτάτων και θείων αυτού ρήσεων. Αίνος και ευχαί όλων των κεκοσμημένων σελίδων του αποσταλέντος ημίν Βιβλίου, του εντέλλοντος την αγαθοεργίαν και επισφραγίζοντος τας ετυμηγορίας των Ιεροδικών. Η ευλογία του Υψίστου, του άρχοντος των πάντων επ' αυτούς. Και επί τους ορθοδοξούντας Χαλίφας, επί τους Ιερονομοδιδασκάλους και επί τους εταίρους του Προφήτου.

Μετά ταύτα, η ευλογία του Υψίστου επί τον Μεγαλειότατον Σουλτάνον ημών, τον φρουρόν και κατακτητήν, τον θεράποντα των δύο ιερών πόλεων (Μέκκας και Μεδίνας) τον εξουσιάζοντα την τε γην και θάλασσαν, τον κατακτητήν και νικητήν Σουλτάν Μεχμέτ Χαν Γαζή, υιόν του Σουλτάν Ιμπραχίμ, εις ον ο Θεός να παρέχη πάντοτε νίκας λαμπράς και περιφανείς.

Η θριαμβευτική ρομφαία του αηττήτου, ευδαίμονος και υπό ευτυχή αστερισμόν γεννηθέντος Μονάρχου ημών κατέλαμψε και κατηύγασε τα τέσσαρα πέραshyτα της οικουμένης με την άλωσιν του φρουρίου Χάνδακος της Νήσου Κρήτης, Μεσογείου Θαλάσσης, γενομένην εν έτει Εγιριακώ χίλια ογδοήκοντα. Εφωτίσθη δε δια της κατακτήσεως ταύτης σύμπασα η νήσος δια του θείου και μεγαλειώδους ισλαμικού φωτός του Ιερού Νόμου.

Εις τας διαχωρισθείσας γαίας και τους κατοίκους της κατακτηθείσης ταύτης νήσου, τους δεχθέντας την υποτέλειαν, παρίσταται ανάγκη επιβολής φόρου του μεν εγγείου δια τας φορολογουμένας γαίας, του δε κεφαλικού δια τους κατοίκους ταύτης. Ελήφθησαν, όθεν ως βάσεις δια τους επιβληθησομένους τούτους φόρους αι υπό των ορθοδόξων Χαλιφών, εφ' ους η ευδοκία του Υψίστου, καθορισθείσαι διατάξεις, αίτινες είναι εν ισχύϊ και επί των προγενεστέρως κατακτηθέντων εδαφών και αίτινες βασίζονται επί των υπό του Προφήτου Μωάμεθ υπαγορευθέντων υψηλών θεσμών.

Δια αυτογράφου δε αυτοκρατορικού φερμανίου του κραταιού ημών Άνακτος εις εν όλος ο κόσμος υπακούει, διετάχθη, όπως, βάσει των εν τοις βιβλίοις του Ιερού Νόμου αναφερομένων διατάξεων, συντελεσθή η απογραφή των εις την φορολογίαν του κεφαλικού φόρου υπαγομένων κατοίκων, καθώς επίσης γίνη καταγραφή και των φορολογουμένων γαιών ταύτης.

Συμφώνως όθεν τη υψηλή ταύτη διαταγή και συνωδά ταις εν τοις Ιερονομικοίς Βιβλίοις διατάξεσι καθωρίσθη το φορολογικόν σύστημα των κατοίκων νήσου Κρήτης ως ακολούθως:

Ο φόρος της υποτέλειας σύγκειται εκ δύο κατηγοριών.

Εκ τούτων η πρώτη επιβάλλεται εφ' εκάστης κεφαλής απίστου και ονομάζεται κεφαλικός φόρος. Ως δε αναφέρεται εν τοις ιερονομολογικοίς βιβλίοις αι φορολογούμεναι κεφαλαί των απίστων διαιρούνται εις τρεις τάξεις. Εξ αυτών από τους ευπόρους φόρου υποτελείς θέλει εισπράττεσθαι τεσσαράκοντα οκτώ δράμια αργυρού, από τους μεσαίας τάξεως είκοσι τέσσαρα δράμια και παρά των εργαζομένων απόρων δώδεκα δράμια. Και ουδένα λόγον επιτρέπεται η είσπραξις παρ' αυτών ποσού μείζονος ή ελάσσονος του ενταύθα αναφερομένου.

Η δευτέρα φορολογία του χαρατσίου είναι έγγειος φόρος. Διηρέθη δε και ούτος εις δύο κατηγορίας:

Ήτοι εις την πρώτην κατηγορίαν υπήχθησαν αι γαίαι εκείναι αι φορολογήσιμοι, αίτινες, καταμετρηθείσαι και καλλιεργούμεναι παρά των απίστων, απεφασίσθη, όπως παραμείνωσιν εν τη κατοχή αυτών και εντός των οποίων δεν υπάρχουσι, δένδρα συναπτόμενα προς άλληλα. Εις την κατηγορίαν ταύτην υπήχθησαν καιι, τήδε κακείσε διεσπαρμένα καρποφόρα δένδρα, καθώς και αι μεταξύ των δένδρων τούτων υπάρχουσαι επιδεκτικαί καλλιεργείας γαίαι. Εκ των εισοδημάτων των γαιών της κατηγορίας ταύτης θέλει εισπράττεσθαι ο εκ διανομής φόρος εις το πέμπτον. Τουτέστιν εκ των δημητριακών, οιονδήποτε είδος και αν καλλιεργώσιν ούτοι εν τοις αγροίς αυτών, των οποίων απεφασίσθη η διατήρησις και κατοχή εις χειράς των θέλει εισπράττεσθαι εκ των εισοδημάτων των εν κοιλόν επί των πέντε κοιλών.

Ο φόρος όμως ούτος, ο εκ διανομής εις το πέμπτον, αφορά μόνον εις πάντα τα εισοδήματα, τα παραγόμενα εκ των αγρών. Δηλαδή εάν ο ιδιοκτήτης του αγρού δεν καλλιεργήση αυτόν, δεν επιτρέπεται η είσπραξις παρ' αυτού φόρου. Εάν όμως εντός ενός έτους γίνη κατ' επανάληψιν χρήσις τούτου, τότε και ο φόρος εισπράττεται κατ' επανάληψιν. Ήτοι εάν εντός ενός έτους αποδώση ο αγρός δύο φοράς εισόδημα, τότε και ο έγγειος φόρος καταβάλλεται δύο φοράς.

Η δευτέρα κατηγορία του εγγείου φόρου αφορά τας αμπέλους, και τους κήπους τους περιλαμβάνοντας συναπτόμενα προς άλληλα καρποφόρα δένδρα. Καταμετρηθείσης της εκτάσεως των ακινήτων τούτων, υπήχθησαν ταύτα εις την καταβολήν του και αποκοπήν φόρου, δέκα δραμιών επί εκάστου τζεριπίου αμπέλου, είτε κήπου. Δι' οιονδήποτε λόγον δεν επιτρέπεται η είσπραξις παρ' αυτών ποσού μείζονος ή ελάσσονος του ενταύθα αναφερομένου. Είναι δε ο φόρος ούτος ο κατ' αποκοπήν λεγόμενος φόρος (χαράτζ -ι- μουκατά) και αφορά εις τον αγρόν και την εκ τούτου ωφέλειαν και κάρπωσιν. Εν ή όμως περιπτώσει, καίτοι είναι δυνατή η εκ τούτου ωφέλεια, εν τούτοις όμως ο ιδιοκτήτης παραμελεί την καλλιέργειάν του, τότε υποχρεούται ούτος εις την καταβολήν του φόρου. Εάν όμως εντός ενός έτους γίνεται κατ' επανάληψιν χρήσις του αγρού, δεν καθίσταται απαιτητός ο φόρος, ούτε κατ' επανάληψιν εισπράττεται.

Αποτελούσι δε αι φορολογούνενοι αύται γαίαι τελείαν ιδιοκτησίαν των κατόχων των. Δικαιούνται ούτοι να πωλώσι και να αγοράζωσι ταύτας και να τας διαθέτωσιν ως βούλονται. Μετά δε τον θάνατόν των κατανέμονται αύται, ως συμβαίνει και δια πάσαν άλλην περιουσίαν των, μεταξύ των κληρονόμων των, επί τη βάσει του κληρονομικού δικαίου, του υπαγορευόμενου υπό του Ιερού Νόμου. Εν περιπτώσει όμως καθ' ην ο κάτοχος του αγρού ήθελε δραπετεύσει ή στερείται των απαιτουμένων μέσων προς καλλιέργειάν του και συνεπεία των λόγων τούτων ο αγρός εγκαταλείπεται, τότε παραχωρείται ούτος προς καλλιέργειαν εις άλλον ή εκμισθούνται εις άλλο πρόσωπον και ούτως επιτυγχάνεται η είσπραξις του εγγείου φόρου εκ του παραχθησομένου εισοδήματός του.

Συνωδά όθεν τω πνεύματι της Υψηλής ταύτης Διαταγής και τηρουμένων πιστώς και απαρεγκλίτως των τεθεισών εν ενεργεία ιερονομολογικών διατάξεων τούτων θέλει εισπράττεσθαι, καθ' ον αναφέρεται ανωτέρω τρόπον, παρά των κατοίκων της νήσου Κρήτης τόσον ο κεφαλικός φόρος, όσον και ο έγγειος τοιούτος, ο εκ διανομής εις τον πέμπτον ονομαζόμενος, εν κοιλόν επί των πέντε κοιλών εκ του εισοδήματος του παραχθησομένου εκ των φορολογησίμων γαιών, αίτινες παρέμεινον εις χείρας αυτών. Επί δε των εισοδημάτων των εγκατεσπαρμένων δένδρων θέλει εισπράττεσθαι μία οκά επί πέντε οκάδων εισοδήματος.

Βάσις δια τον πήχυν ελήφθη η αναφερομένη εν τοις ιερονομολογικοίς βιβλίοις τοιαύτη, ήτοι επτά σπιθαμαί αποτελούσιν ένα πήχυν, έκτασις δε γης εξήκοντα πήχεων μήκους και εξήκοντα πλάτους αποτελούσιν εν τζερίπιον. Επεβλήθη όθεν ο κατ' αποκοπήν έγγειος φόρος μετά την γενομένην καταμέτρησιν των αμπέλων και κήπων με βάσιν το μετρικόν τούτο σύστημα.

Βασιζόμενοι δε εις τας εν τοις Βιβλίοις της Νέας Απογραφής των κτημάτων γενομένας εγγραφάς, θέλει εισπράττεσθαι ο έγγειος και κατ' αποκοπήν ούτος φόρος, δέκα δράμια άργυρος εφ' εκάστου τζεριπίου άπαξ του έτους.

Δι' αυτοκρατορικού δε φερμανίου απηγορεύθησαν, ήρθησαν και κατηργήθη-σαν εν τη νήσω Κρήτη οι αυθαίρετοι πολιτικοί φόροι, ήτοι ο φόρος σπίντζας, φόρος διακατοχής γαιών, φόρος αιγοπροβάτων, φόρος ταφής και χωνεύσεως υπό της γης, φόρος αγροφυλακής, φόρος βοσκοτόπων, χειμαδίων και θερέτρων, φόρος αδικημάτων και εγκλημάτων, φόρος δεσποτικός, φόρος γαμήλιος, φόρος άλατος και αι λοιπαί διάφοροι καινοτομίαι. Ούτε δε και εις το μέλλον θέλουσιν επιβληθή οι φόροι ούτοι εν τη νήσω ταύτη. Αλλά μόνον οι εκ των ιερονομολογικών βιβλίων εξαχθέντες και ως άνω αναφερόμενοι φόροι θέλουσιν εισπράττεσθαι παρά των κατοίκων ταύτης.

Το εν ισχύϊ τεθέν τούτο φορολογικόν σύστημα θέλει τηρηθή και εφαρμοσθή πιστώς και απαρεγκλίτως, θα αποτελέση δε νόμον βασικόν και κανόνα απαράβατον, συμφώνως προς την διαλαμβανομένην εν τω φερμανίω υψηλήν αυτοκρατορικήν επιθυμίαν.

Οιοσδήποτε δε θελήση να αλλοιώση, μεταβάλη, παρερμηνεύση και τροποποιήση τούτο, ας έχη ενεργώς επ' αυτού την αράν του Θεού, πάντων των αγγέλων και των ανθρώπων.

Νικολάου Σ. Σταυρινίδη, ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΕΓΓΡΑΦΩΝ ΑΦΟΡΩΝΤΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑΝ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ, , Τόμος Α' - ΕΓΓΡΑΦΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1657-1672, σελ. 307-311, ΒΙΚΕΛΑΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 1986