ΧÜνδαξ. Η πüλις αýτη, λüγω της σπουδαιüτητüς της Ýλαβε το üνομα της νÞσου, εις το μÝσον της οποßας κεßται. (Σημ. Ο Μοτσενßγκος δεν γνωρßζει üτι συνÝβη ακριβþς το αντßθετο, ονομασθεßσα η νÞσος ΧÜνδαξ εκ του ονüματος της σπουδαιοτÝρας πüλεως αυτÞς). ΕπειδÞ εßναι η σπουδαιοτÝρα εκ των Üλλων πüλεων του Βασιλεßου τοýτου, Ýχει το καλýτερον φροýριον και λιμÝνα ικανüν να περιλÜβη αρμÜδα ολüκληρον, εÜν εκσκαφÞ και καθαρισθÞ. ¸χει ναυπηγεßον de reilj (?) με θολωτÜς στÝγας, εκτüς των εξ, των οποßων ετÝθησαν Þδη τα θεμÝλια. Εις το διαμÝρισμα του ΧÜνδακος, το οποßον Ýχει Ýκτασιν 70 περßπου μιλßων, υπÜρχουν οκτþ ΚαστÝλλια, και 486 χωρßα, Ýχοντα 76 χιλιÜδες κατοßκους περßπου. Εκ τοýτων 20 χιλιÜδες περßπου εßναι στρατεýσιμοι, εκ των οποßων 2060, ως προνομιοýχοι, εßναι εγγεγραμμÝνοι εις τας ορντινÜτζας.
Εις την πüλιν υπÜρχουν 16 χιλιÜδες κÜτοικοι περßπου, μη συμπεριλαμβανομÝνου του τακτικοý Βενετικοý στρατοý, ο οποßος επß του παρüντος αποτελεßται εκ 1500 στρατιωτþν. Εκ του πληθυσμοý τοýτου 5 χιλιÜδες περßπου εßναι στρατεýσιμοι, και 2600 εκ τοýτων εγγεγραμμÝνοι εις τας ορντινÜτζας.
ZUANNE MOCENIGO, RELAZIONE PRESENTATA NELL'ECCELLENTISSIMO CONSIGLIO NEL 17 APRILE M.D.LXXXIX., ΜετÜφραση ΣτÝργιου Γ. ΣπανÜκη, ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, Τüμος Ι, σελ. 6, ΒΙΚΕΛΑΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 1940