Ο ΣΕΙΣΜΟΣ ΤΟΥ 1856

(...)

Τρομερός ήτο και ο σεισμός ο γενόμενος κατά την 30 Σεπτεμβρίου του 1856. Τον σεισμόν αυτόν αναγράφει αυτόπτης μάρτυς και παθών ο μακαρ. Νικόλαος Σταυράκης, δεκαετής παις ως τότε και τραυματισθείς εξ αυτού. Η μεγαλυτέρα καταστροφή έγινε και τότε εις το Ηράκλειον. Εκ των 3620 οικιών της πόλεως έμειναν μόνον 18 κατοικήσιμοι. Εξερράγη εξ αυτού και πυρκαϊά αποτρεφώσασα 48 καταστήματα εις το Μεϊντάνι. Εφονεύθησαν εν τη πόλει 538 άνθρωποι και επληγώθησαν 637. Το κονάκι του Μουσταφά Πασά, ον ξύλινον και μη πεσόν, εχρησίμευσεν ως νοσοκομείον των τραυματιών. Τότε κατέπεσεν ο έως τότε σωζόμενος μητροπολιτικός ναός του Αγίου Τίτου (Βεζίρ Τζαμί), επίσης και το Χουγκιάρ Τζαμί δηλ. ο ναός του Αγίου Φραγκίσκου και η θολωτή πύλη εις τα «ακτάρικα», το παλαιό δηλ. Voltone των Ενετών. Η πόλις την πρωΐαν της 1 Οκτωβρίου 1856 ήτο άμορφος όγκος λίθων και ξύλων και χωμάτων και ευκολώτερον εβάδιζέ τις δια μέσου των οικιών παρά δια των οδών, αι οποίαι είχον σκεπασθή τελείως.

Στεφάνου Ξανθουδίδου, ΧΑΝΔΑΞ - ΗΡΑΚΛΕΙΟΝ Ιστορικά σημειώματα, σ. 103, Υιοί Σπ. Αλεξίου, Ηράκλειον 1964