Η μείωση του μουσουλμανικού πληθυσμού

Η έκταση του φαινομένου της μετανάστευσης των μουσουλμάνων γίνεται αντιληπτό με την πρώτη ματιά αν εξετάσει κανείς συγκριτικά τα απογραφικά δεδομένα. Το 1881 στην Κρήτη ζουν 73.234 μουσουλμάνοι σε σύνολο 276.208 κατοίκων. Στα 1900 ο πληθυσμός του νησιού περιλαμβάνει 269.319 χριστιανούς, 33.496 μουσουλμάνους, 728 εβραίους και 6.113 αλλοδαπούς, στην πλειοψηφία τους Ευρωπαίους. Από τους μουσουλμάνους που έχουν απομείνει μάλιστα, μόνο ένα μικρό ποσοστό, λιγότεροι από 5.000, κατοικούν στην ύπαιθρο, ενώ η πλειονότητα έχει συγκεντρωθεί στις πόλεις. Η συρρίκνωση τους συνεχίζεται, με πιο αργούς ρυθμούς και στα επόμενα χρόνια. Το 1911 έχουν μείνει στο νησί 27.852 μουσουλμάνοι, ενώ την ίδια περίοδο το χριστιανικό στοιχείο έχει αυξηθεί σε 307.812 άτομα.