Η επανάσταση του Θερίσου

Ο συντηρητικός χαρακτήρας του Συντάγματος, η συγκέντρωση υπερεξουσιών στα χέρια του πρίγκιπα, καθώς και ο συχνά αυταρχικός τρόπος, με τον οποίο ασκεί τα καθήκοντά του, προκαλούν από τα πρώτα χρόνια σοβαρά πολιτικά προβλήματα. Ο πολιτικός διάλογος ουσιαστικά καταργείται, οι δημοτικοί άρχοντες διορίζονται από την κεντρική εξουσία, συχνά απαγορεύεται η κυκλοφορία εφημερίδων, ενώ οι ουσιαστικές διοικητικές και πολιτικές αρμοδιότητες εκχωρούνται σε Αθηναίους συμβούλους. Αυτά τα φαινόμενα διογκώνουν τη δυσαρέσκεια των Κρητικών και οδηγούν σε νέες πολιτικές περιπέτειες το νησί.

Στις 10 Μαρτίου 1905 μεγάλος αριθμός διαφωνούντων συγκεντρώνεται στο χωριό Θέρισο της επαρχίας Κυδωνίας και κηρύσσει επανάσταση εναντίον του πρίγκιπα. Ηγετική μορφή του κινήματος είναι ο Ελευθέριος Βενιζέλος που πλαισιώνεται από ισχυρές προσωπικότητες της τοπικής κοινωνίας, όπως ο Ιωάννης Σφακιανάκης, ο Ιωάννης Τσουδερός, Κωνσταντίνος Φούμης, Κωνσταντίνος Μάνος, οι επίσκοποι Ρεθύμνου Διονύσιος Καστρινογιαννάκης και Πέτρας Τίτος κ.ά., και εξασφαλίζει την υποστήριξη σημαντικής μερίδας της κρητικής κοινής γνώμης. Οι επαναστάτες προχωρούν στο σχηματισμό επαναστατικής κυβέρνησης, ιδρύουν διοικητικές υπηρεσίες και εκδίδουν τη δική τους εφημερίδα με την επωνυμία «Το Θέρισο».

Τελικά, οι όροι των επαναστατών γίνονται, κατόπιν επίπονων διαπραγματεύσεων με τις Μεγάλες Δυνάμεις, ουσιαστικά αποδεκτοί. Ο πρίγκιπας Γεώργιος παραιτείται στις 12 Σεπτεμβρίου 1906 και λίγες ημέρες αργότερα, στις 18 του ίδιου μήνα, ο Αλέξανδρος Ζαΐμης αναλαμβάνει το αξίωμα του Ύπατου Αρμοστή της Κρητικής Πολιτείας.