Χορός και τραγούδι
«...Εξ άλλου λίγο πριν τις έντεκα τη θέση των παιχνιδιών πήραν οι χοροί και τα τραγούδια. Ο κυκλικός χορός αποτελείτο από έξι γυναίκες και έξι άνδρες που κρατούσαν τα χέρια. Ο κορυφαίος μας τίμησε τραγουδώντας διάφορες ποιητικές εξάρσεις καθώς χόρευε... Οι σύντομοι στίχοι που τραγουδούνται σήμερα από τους Κρήτες ονομάζονται μαντινάδες. Μάζεψα πολλές κατά την παραμονή μου στην Κρήτη. Το πιο συνηθισμένο τραγούδι του κρητικού είναι μια «θλιμμένη μαντινάδα για τα ματόκλαδα της αγαπημένης του». Τα παρακάτω είναι μερικά παραδείγματα.
Ω πολύ αγαπημένη μου
ψηλού δενδρού κλωνάρι,
ποιος έχει νουν να σου 'μιλή
και να σου ροζονάρη
Φεγγάρι μου λαμπρότατο
κ' άγιο Κωνσταντινάτο,
τα κάλλη σου δεν ειδ' εγώ
στον ουρανό αποκάτω.»
(Robert Pashley, Ταξίδια στην Κρήτη, Σύνδεσμος Τ.Ε.Δ.Κ. Κρήτης, 1994, τ. Α΄, σελ. 197-8)
Ω πολύ αγαπημένη μου
ψηλού δενδρού κλωνάρι,
ποιος έχει νουν να σου 'μιλή
και να σου ροζονάρη
Φεγγάρι μου λαμπρότατο
κ' άγιο Κωνσταντινάτο,
τα κάλλη σου δεν ειδ' εγώ
στον ουρανό αποκάτω.»
(Robert Pashley, Ταξίδια στην Κρήτη, Σύνδεσμος Τ.Ε.Δ.Κ. Κρήτης, 1994, τ. Α΄, σελ. 197-8)
"Καντιότικος" χορός, 1820 (Αθήνα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών)
Σκίτσο που απεικονίζει χορό γυναικών και μουσικό με ασκομαντούρα, 1783
1671
1681
1691
1692
1715
1735
1735
1770
1771
1780
1810
1810
1812
1821
1821
1822
1822
1823
1824
1825
1828
1830
1831
1833
1840
1841
1850
1856
1858
1858
1862
1862
1866
1866
1868
1869
1875
1878
1878
1881
1889
1895
1895
1897
1897
1898
1898
1898