Η τελευταία επανάσταση

Στα μέσα της δεκαετίας του 1890 η κατάσταση στο νησί είναι πάλι τεταμένη. Βιαιότητες κάθε είδους, επιθέσεις, εμπρησμοί, δολοφονίες είναι συχνά φαινόμενα τόσο στην ύπαιθρο όσο και στις πόλεις. Ένοπλα σώματα δρουν στην ενδοχώρα και επιτείνουν το κλίμα ανασφάλειας και αναρχίας που επικρατεί πλέον στο νησί. Επαναστατικό κίνημα που ξεσπά το 1895 οδηγεί σε διεύρυνση των προνομίων για τους χριστιανούς κατοίκους, η εφαρμογή τους όμως από τις οθωμανικές αρχές καθυστερεί και οι αναταραχές συνεχίζονται.

Το Φεβρουάριο του 1897 ελληνικός στρατός με επικεφαλής το συνταγματάρχη Τιμολέοντα Βάσσο αποβιβάζεται στο νησί, με στόχο να επιβάλλει την ένωση. Οι ευρωπαϊκές χώρες στέλνουν τους στόλους τους στην περιοχή και προτείνουν την παραχώρηση αυτονομίας στην Κρήτη, λύση στην οποία συμφωνεί τελικά και η Γενική Επαναστατική Συνέλευση. Η επανάσταση παίρνει πλέον μεγάλες διαστάσεις και γίνονται μάχες σε διάφορα σημεία του νησιού και ιδιαίτερα γύρω από τις μεγάλες πόλεις. Το τέλος της επανάστασης έρχεται με την αποχώρηση του τουρκικού στρατού από το νησί στις 2 Νοεμβρίου του 1898.