Ανάπτυξη της παιδείας

Στις επόμενες δεκαετίες ιδρύονται αρκετά αλληλοδιδακτικά σχολεία (ιδρύματα βασικής εκπαίδευσης, όπου ο δάσκαλος αξιοποιεί τους μεγαλύτερους σε ηλικία και καλύτερους σε επιδόσεις μαθητές για τη διδασκαλία των νεότερων), ενώ από το 1835 λειτουργεί στην πόλη το Ελληνικό Σχολείο ή Ελληνική Σχολή ή Σχολαρχείο (τριτάξιο ίδρυμα μέσης εκπαίδευσης). Από το 1844, μάλιστα, στο σχολείο αυτό λειτουργεί και τμήμα θηλέων.

Το 1862 ιδρύεται η Επιμενίδειος Σχολή και στις 9 Οκτωβρίου του ίδιου έτους αποφασίζεται η ίδρυση Γυμνασίου στην πόλη, που αρχίζει να λειτουργεί από την επόμενη χρονιά. Το 1867 λειτουργεί στο Ηράκλειο «Ελληνική Σχολή των Αρρένων, συγκροτημένη εκ τεσσάρων τάξεων, ως η ανωτέρα αντιστοιχεί προς πρώτη τάξη Γυμνασίου» (Καλλίφρων, Εκπαιδευτικά, Κων/λις, 1867). Νέα ώθηση στην ανάπτυξη της παιδείας δίνει η Σύμβαση της Χαλέπας και ο «Νόμος περί παιδείας» που ψηφίζεται από τη Γενική Συνέλευση των Κρητών το 1881.