Το όνομα "Ηράκλειο"

Στη διάρκεια της επανάστασης του 1821 χρησιμοποιείται για πρώτη φόρα η ονομασία Ηράκλειο. Το τοπωνύμιο «Ηράκλειον» είναι, βέβαια, γνωστό από την αρχαιότητα και οι εξεγερμένοι το επιλέγουν για να τονώσουν την εθνική συνείδηση των κατοίκων και να συνδέσουν το επαναστατικό παρόν με το ένδοξο αρχαιοελληνικό παρελθόν. Στις επόμενες δεκαετίες η ονομασία αυτή χρησιμοποιείται όλο και συχνότερα από Έλληνες λόγιους, εμπόρους αλλά και αρκετούς ντόπιους, έως ότου καθιερώνεται και επίσημα από τις οθωμανικές αρχές, με τον Οργανικό Νόμο του 1868.

Ο απλός λαός, βέβαια, συνεχίζει για πολλές δεκαετίες ακόμη να χρησιμοποιεί παράλληλα με το νέο όνομα και τις παλαιότερες ονομασίες της πόλης: Μεγάλο Κάστρο, Κάστρο, Χώρα.