Η τελευταία επανάσταση
Στα μέσα της δεκαετίας του 1890 η κατάσταση στο νησί είναι πάλι τεταμένη. Βιαιότητες κάθε είδους, επιθέσεις, εμπρησμοί, δολοφονίες είναι συχνά φαινόμενα τόσο στην ύπαιθρο όσο και στις πόλεις. Ένοπλα σώματα δρουν στην ενδοχώρα και επιτείνουν το κλίμα ανασφάλειας και αναρχίας που επικρατεί πλέον στο νησί. Επαναστατικό κίνημα που ξεσπά το 1895 οδηγεί σε διεύρυνση των προνομίων για τους χριστιανούς κατοίκους, η εφαρμογή τους όμως από τις οθωμανικές αρχές καθυστερεί και οι αναταραχές συνεχίζονται.
Το Φεβρουάριο του 1897 ελληνικός στρατός με επικεφαλής το συνταγματάρχη Τιμολέοντα Βάσσο αποβιβάζεται στο νησί, με στόχο να επιβάλλει την ένωση. Οι ευρωπαϊκές χώρες στέλνουν τους στόλους τους στην περιοχή και προτείνουν την παραχώρηση αυτονομίας στην Κρήτη, λύση στην οποία συμφωνεί τελικά και η Γενική Επαναστατική Συνέλευση. Η επανάσταση παίρνει πλέον μεγάλες διαστάσεις και γίνονται μάχες σε διάφορα σημεία του νησιού και ιδιαίτερα γύρω από τις μεγάλες πόλεις. Το τέλος της επανάστασης έρχεται με την αποχώρηση του τουρκικού στρατού από το νησί στις 2 Νοεμβρίου του 1898.
Ο Γ. Ζωγραφιστός ανατίναξε το υδραγωγείο της γέφυρας της Αγίας Ειρήνης, 1897 (Ηράκλειο, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη)
Άφιξη πεζοναυτών στα Χανιά, 10 Απριλίου 1897 (Le Monde Illustre)
Λόχος Ιταλών εθελοντών μάχεται γενναία με τους Κρήτες επαναστάτες, 11 Απριλίου 1897 (La Tribuna Illustrata Della Domenica)
Στρατιωτικά αγήματα ευρωπαϊκών χωρών (R. Behaeddin, Ηράκλειο, Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, © Ε.Κ.Ι.Μ.)
Ο καπετάν Τζαγκαραντώνης ή Αντώνιος Ξενάκης (Ξενάκης Π. Ιωάννης)
Καπετάν Γιάννης Πολυξίγκης, περίπου 1910 (Γιάννης Χαρκούτσης)
1671
1681
1691
1692
1715
1735
1735
1770
1771
1780
1810
1810
1812
1821
1821
1822
1822
1823
1824
1825
1828
1830
1831
1833
1840
1841
1850
1856
1858
1858
1862
1862
1866
1866
1868
1869
1875
1878
1878
1881
1889
1895
1895
1897
1897
1898
1898
1898